Gorsium - ruiny rzymskiego miasta w Tác (Węgry)

Zlokalizowany między Budapesztem a jeziorem Balaton, w miejscowości Tác największy na Węgrzech park archeologiczny przedstawia ruiny starożytnego miasta. Gdy Rzymianie zajmowali coraz większą część ziemi, w Grosium założony został obóz wojskowy. Obóz funkcjonował aż do początku II wieku, gdy linia fortyfikacji wzdłuż Dunaju sprawiła, że utrzymanie wewnętrznego fortu nie było konieczne.

W 106 roku cesarz Trajan podzielił prowincję Panonia na dwie części. Obszar byłego obozu wojskowego w Gorsium stał się ośrodkiem religijnym i miejscem spotkań Rady Prowincji. W sercu świętego obszaru rozbudowana została świątynia cesarza Augusta. Przed świątynią stał główny ołtarz, gdzie każdego roku w obecności przedstawicieli miast wojewódzkich składano ofiarę.

Z miejsca świętego, które rozciągało się na obszarze dziewięciu hektarów, około jednej trzeciej zostało w pełni przygotowanych na przyjmowanie gości. Było kilka dużych sal, gdzie odbywały się festiwale oraz świątynie poświęcone różnym bogom. Za świętą stał amfiteatr, gdzie pod koniec uroczystości odbywały się konkursy gladiatorów i zwierząt.

Obszar sakralny był poważnie uszkodzony podczas ataku sarmackiego w wojnie, która wybuchła między 169 a 180 rokiem, jego odbudowa trwała kilkadziesiąt lat. W 202 roku, kiedy cesarz Septymiusz Sewer odwiedził Panonię, konsekrowano świątynię Augusta, przebudowaną z cesarskim poparciem finansowym. Jeszcze silniejszy od ataku sarmackiego był atak, który Gorsium poniósł w 260 roku. Całe święte miejsce upadło i nigdy nie zostało przebudowane.

W roku 290 cesarz Dioklecjan założył nowe miasto o nazwie Herculia z dawną świątynią w centrum. Kamienie z ruin wykorzystano na ściany nowych budynków i fundamenty muru. W centrum miasta stał imponujący pałac, rząd sklepów, wczesnochrześcijańskie bazyliki, łaźnie publiczne i rezydencje. Część miasta otoczona murem pozostała zamieszkała w czasach Wielkich Migracji. Madziarzy osiedlili się na wsi, która od tego czasu nazywała się Foveny (dzisiejsze Tác ). Osada istniała aż do inwazji tureckiej i została w końcu zniszczona w drugiej połowie XVI wieku. Obszar ten nigdy nie został odbudowany.

Od 1958 roku przeprowadzono tutaj wykopaliska i planowana jest ich dalsza kontynuacja. Ruiny otacza duży, śródziemnomorski park. W stałej ekspozycji znajdują się najlepsze znaleziska archeologiczne, różnorodne kamienne zabytki. Znajduje się tu w rzymskim stylu teatr otwarty, gdzie odbywają się różne festiwale. Latem odbywają się Letnie Igrzyska Grosium, spektakle teatralne oraz Ludi Romani (rzymskie święto ku czci Jowisza).